مجمع دانشـجویان خمینی شهری دانشگاه صنعتی

کم توجهی ناشی از بیش فعالی و تیزهوشی


معامین هوارد (Howard) میگوید که او اصلا در حد توانایی خود کار نمیکند. او تکالیفش را تمام نمیکند یا اینکه بدون نوشتن مراحل کار، تنها به نوشتن پاسخ اکتفا میکند، دستخط و دیکته اش بد است، در جای خود بی قرار است، با دیگران صحبت میکند و معمولا کلاس را با کارهایش مختل میکند.

او مدتی علاقه داشت که با فریاد و بدون نوبت پاسخ سوال معلم را بدهد(که غالبا هم صحیحی بود) اما مدتی است که در عالم رویا به سر برده یا حواسش پرت است. آیا هوارد دچار کم توجهی ناشی از بیش فعالی(ADHD) شده یا تیز هوش یا شاید هر دو اینهاست؟

بارها پیش آمده که کودکان با هوش به خاطر نشان دادن رفتارهای خاصی چون بیقراری، بی توجهی، میزان بالای فعالیت و رویابافی، که معمولا به عنوان نشانه های ADHD مطرح شده اند، سر از مطب روان پزشک یا پزشک اطفال درمی آورند.

بنابر گزارش رسمی مرکز تشخیص و آمارگیری بیماریهای روانی، 14 ویژگی که در کودکان مبتلا به ADHD دیده میشوند به ترتیب زیر فهرست شده اند. کودک در صورت دارا بودن 8 مورد از این ویژگیها که باید در سنین قبل از 7 سالگی بروز کرده و حداقل تا 6 ماه دوام یافته باشند، میتواند دارای ADHD تشخیص داده شود :

1. هنگام نشستن معمولا دستها یا پاهایش بی قرارند یا مدام در جا خود حرکت میکند (این حالت در نوجوانان ممکن است به احساس بیقراری ذهنی محدود شود)
2. هنگامی که از او خواسته شده بنشیند یا باید در جایی نشسته بماند، انجام این کار برایش بسیار مشکل است.
3. به سادگی و با کمترین عامل خارجی دچار حواس پرتی میشود.
4. در بازیها یا موارد مشابه حضور در گروه، منتظر نوبت شدن برایش مشکل است.
5. معمولا قبل از به پایان رسیدن یک پرسش،فورا و بدون فکر پاسخ را بیان میکند.
6. بدون اینکه قصد لجاجت یا مخالفت داشته و یا اینکه در درک مساله مشکل داشته باشد، انجام کارهایی که از روی یک دستور خاص و به ترتیب مشخص شده باشد، برایش مشکل است.
7. توجه ممتد به یک کار یا بازی برایش مشکل است.
8. معمولا از یک کار ناتمام سراغ کار دیگری میرود.
9. بی سر و صدا بازی کردن برایش مشکل است.
10. معمولا زیاد حرف میزند.
11. معمولا میان صحبت دیگران پریده یا به طور ناخوانده وارد جمع، بازی و ... میشود.
12. بیشتر اوقات چنین به نظر میرسد هنگامی که با او صحبت میشود به حرفهای گوینده توجهی ندارد.
13. معمولا وسایل مهم و ضروری خود (مانند کتاب، اسباب بازی یا نوشت افزار) را در مدرسه یا خانه گم میکند.
14. غالبا بدون توجه به عواقب آن و بدون اینکه به دنبال هیجان باشد، کارهای خطرناکی انجام میدهد. (برای مثال بدون توجه به وسط خیابان مبپرد)


البته، تقریبا تمام این رفتارها در کودکان تیزهوش، مستعد و خلاق نیز دیده میشود. تا حدود سال 1998، چندان به تشابهات و تفاوتهای میان این دو توجه نشده بود و به همین دلیل مشکل اختلال شخصیت در میان اعضای این دو گروه بسیار دیده میشد. بسیاری اوقات، افراد متخصص تنها با شنیدن شرح رفتار کودک از والدین و معلم، به بیش فعالی کودک رای میدادند. اگر در میان آزمونهای اندکی از کودک نیز انجام میگرفت، از آنها برای تاکید گفته های والدین استفاده میشد.

کودکانی که به اندازه کافی خوش شانس بوده و یک معاینه کامل (شامل آزمایش آلرژی و مشکلات سوخت و سازی دیگر) و معاینات مفصل روانشناسانه که شامل ارزیابی هوش، موفقیتها و موقعیت احساسی از آنها به عمل می آمد، شانس بیشتری برای تشخیص واقعی دلیل حالات خود داشتند زیرا بدون معاینات تخصصی، تشخیص این دو حالت بسیار مشکل است.

چگونه والدین و معلمین حالت صحیح را تشخیص دهند؟
رفتارهای ظاهرا مشابه میان تیزهوشی و بیش فعالی دارای تفاوتهایی جزیی اما تعیین کننده هستند که تعدادی از آنها را در دو فهرست زیر مشاهده میکنید :

رفتارهای مربوط به بیش فعالان
1. عدم توجه مداوم در بیشتر / تمام موارد
2. کاهش توجه و علاقه در طی انجام کارهایی که نتیجه آنی ندارند
3. عمل آنی بر اساس محرکهای مختلف (انگیزشی بودن) و ناتوانی در به تاخیر انداختن ابراز خوشی
4. ناتوانی در درک و اجرای فرمانهایی برای تصحیح یا ترک رفتارهای اجتماعی
5. دارای فعالیت و بیقراری بیشتر از کودکان عادی
6. ناتوانی در اجرای قوانین و مقررات

رفتارهای مربوط به تیزهوشان
1. کم توجهی، بی حوصلگی و خیال بافی در موقعیتهای خاص
2. کم تحمل بودن در تحمل شرایط یا انجام کارهایی که به نظر غیر ضروری یا نامربوط برسد
3. هوش آنها پیشرفته تر از قدرت قضاوتشان است
4. سختگیری در مورد آنها میتواند به نبرد قدرت میان آنها و اولیا (مدرسه یا والدین) تبدیل شود
5. میزان فعالیت بالا و نیاز اندک به خواب
6. پرسش های مکرر درباره قوانین، رسوم و آداب مختلف